Amin

 

هنر پوستین دوزی

مجموعه: هنرهای دستی و تجسمی

 

پوستین یکی از قدیمی‌ترین اشکال لباس است که تمام یا قسمت عمده‌ای از آن مستقیما از پوست حیوانات پشم دار ساخته شده باشد.

 

پوستین دوزی یکی از هنرهایی است که قدمت آن به زمانی برمی گردد که انسان برای گرم کردن خود به اولین چیزی که فکر کرد همین پوست بود و نشانه استفاده از پوست در نقاشی های روی دیوار نگاره های قدیمی یافت می شود. طبقات مختلف جامعه با توجه به رتبه و درجه بندی اجتماعی خود از پوست استفاده می کردند. افراد متمول پوست حیوانات با ارزش تر مانند ببر و پلنگ را بر روی دوش خود می انداختند.

 

صنعت پوستین دوزی از گذشته نسل به نسل از نیاکان ما به مردان و زنان امروزی رسیده است و امروزه خراسان رضوی ( منطقه شاندیز ) یکی از اصلی ترین مراکز تولید این هنر هست.

 

در ایران از پوست گوسفند (شامل حداقل بیست نوع مختلف) و سایر حیوانات حلال گوشت برای دوختن پوستین استفاده می‌شود. ولی سایر حیواناتی که پوست آنان به منظور تولید خز بکار می‌رود شامل مینک، سگ آبی،انواع روباه، خرگوش، سمور، راسو، قاقم، گربه و سگ هستند. بدیهی است که ارزش پوستین دوخته شده از پوست جانوران گوناگون تفاوت چشمگیری دارد.

 

مراحل کار
مراحل کار به این شیوه است که پوست را پس از جداسازی صحیح از حیوانات ، به مدت 2 شبانه روز در آب خیسانده می شود . بعد از این مرحله آنرا کاملا شستشو می دهند تا چربی های اضافه بر روی پوست کاملا از بین برود بعد با استفاده از آرد جو و نمک پشت پوست را می پوشانند و آنرا جمع می کنند و می گذارند تا مدتی به همان حالت بماند. (بدین شیوه بوی بد پوست از بین رفته و زمختی آن به طور چشمگیری کاهش میابد)

 

بعد پوست را با استفاده از یک وسیله که در زمانهای گذشته سنگ بوده است و امروزه سمباده مخصوصی دارد سمباده می زنند تا کاملا پوست صاف و یک دست  شود. بعد از این مرحله نوبت به رنگ زدن پوست می رسد. رنگ ها اکثرا در تنالیته قهوه ای هستند. رنگ های دیگری مانند بنفش، مشکی، سورمه ای هم بر روی آن می زنند.(معمولا رنگ ها طبیعی هستند اما بعضی اوقات از رنگ خود پشم هم استفاده میشود مثل سفید سیاه یا همان قهوه ای که البته موقع شستشو کمی رنگ آن کاهش پیدا میکند)

 

در این مرحله پوست برای برش زدن آماده است. الگو هایی را که از قبل آماده شده است را بر روی پوست می گذارند و قیچی می کنند و در نهایت محصولاتی تولید می شود مانند: پالتو، کفش های رو فرشی، کیف ، جلیقه ، کلاه و شال گردن که در کارگاه های خیاطی یا با چرخ آنها را می دوزند و یا دست دوز هستند. و مسلما کالاهایی که دست دوز هستند هم ارزش بیشتری دارند و هم کیفیت بالاتری دارند.برای تزئین پوستین نیز از هنر سوزن دوزی و یا رنگ آمیزی استفاده می کنند.

 

هم اکنون هم ‏در بعضی از روستاهای استان عده معدودی از روستاییان مبادرت به این امر می کنند. اما به علت ‏گرانی بیش از حد پوست هر روز تعداد این افراد کاسته می شوند.

معمولا پوست رو از روسیه به صورت قاچاق به تازگی وارد ایران میکنن و میدوزن اما از لحاظ هرچیزی مطمئنه...چیز دیگه ای که هست موقعی که به قول ما جقه آماده میشه(مثل فرش ها و فرشچه ها و پادری های کوچک که معمولا به طور خاصی گرد هستن و معمولا از بهم پیوستن اشکال هندسی مختلف شامل:دایره؛مثلث؛لوزی هستن)باید بدون اینکه خیلی خیسش کنیم کمی نم دارش کنیم و روی زمین پهنش کنیم سنگ های بزرگ بزاریم و به کش بزاریمش که موقع دوخت اصطلاحا خودش رو جمع میکنه و باید به کش روی زمین بزاریم که حداقل صاف بشه.

اما با این احوالات چون زحمت زیادی داره خیلی تحویل گرفته نمیشه.عکس های بالا کیفیت نداره انشاالله توی پارسی یار یک چندتا با کیفیت هم میزارم که زیباییشـرو ببینین.قشنگ ترین کار همین جقه هست بقیه پالتو و اینا در اصل زیر مجموعه هستن.

منبع نوشتار های کتابی:بیتوته.